De trein nemen in Nederland lijkt op het eerste zich niet altijd even eenvoudig. En al zeker niet voor buitenlanders. Denk maar aan betaalsystemen zoals de OV-chipkaart, die trouwens stilaan de duimen moet leggen voor het nieuwbakken OVpay. Om nog maar te zwijgen over de vele private vervoerders, die er naast de Nederlandse Spoorwegen (NS) actief zijn, voornamelijk op de regionale spoorlijnen in het oosten van het land. Toch is het allemaal zo ingewikkeld niet hoor. Met deze snelcursus ‘TreinTrips voor beginners: Nederland’ proberen we je alvast een pasklaar antwoord op al je vragen te geven.
6 leuke ideeën voor treintrips in Nederland
- Spoor voor een weekendje naar bruisende steden als Amsterdam, Rotterdam of Den Haag.
- Ontdek de provincie Groningen, in het uiterste noorden van Nederland, en ga er eens wadlopen naar één van de Waddeneilanden.
- Spot de Nederlandse Big Five op de Veluwe, een enorm natuurgebied centraal in het land, en rijd er ook eens met een antieke stoomtrein mee.
- Laat je verleiden door de glooiende heuvels van Nederlands Limburg.
- Proef van het industriële Philips-verleden in Eindhoven.
- Bezoek Flevoland, de nieuwste provincie van Nederland.
Voor de Belgen: hoe naar Nederland reizen met de trein?
Reis je eerst nog met de trein van België naar Nederland? Dan heb je keuze te over. Iets teveel keuze zelfs misschien, waardoor het niet altijd eenvoudig is om het bos door de bomen te zien. Wij helpen je alvast even op weg!
- Eurostar en EuroCity Direct verzekeren pijlsnelle treindiensten van Brussel-Zuid en Antwerpen-Centraal naar Rotterdam, Schiphol en Amsterdam. Ze kennen onderweg maar weinig stops en ze rijden voor een groot deel over de hogesnelheidslijn, waar ze topsnelheden tot respectievelijk 300 en 200 km/u halen.
- Daarnaast heb je ook nog de goedkopere EuroCity Brussel – Rotterdam, die weliswaar aan een iets gezapiger tempo spoort en ook nog een ommetje maakt via Brussels Airport en Breda. Onderweg pikt deze trein eveneens reizigers op in Brussel-Zuid, Brussel-Centraal, Brussel-Noord, Mechelen, Antwerpen-Berchem, Antwerpen-Centraal en Brecht (Noorderkempen).
- Met de nagelnieuwe Drielandentrein van Arriva reis je tegenwoordig vlot van Luik naar Nederlands Limburg. Afstappen doe je onder andere in Maastricht, Valkenburg en Heerlen.
- Spoor je vanuit België naar de provincie Zeeland? Stap dan in Antwerpen op de S32-stoptrein naar Roosendaal, waar je overstapt op een aansluitende trein richting Vlissingen.
Alle genoemde treinen rijden één keer per uur per richting.
De Nederlandse spoorwegen in een notendop
Een echt centraal punt heeft het Nederlandse spoorwegnet niet. De spoorlijnen spreiden zich als een visnet uit over het hele land. De Randstad – het dichtbevolkte gebied in de vierhoek tussen Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag – is duidelijk iets meer bezaaid met spoorlijnen en vormt dus het zwaartepunt van de Nederlandse spoorwegen. Er rijden zelfs zodanig veel treinen tussen deze steden, dat het wel één groot metronetwerk lijkt.
Tussen Den Haag, Zoetermeer en Rotterdam ligt er aanvullend ook een lightrail-netwerk: Randstadrail. Verder nam de Rotterdamse metro enkele jaren geleden ook de spoorlijn van Rotterdam naar Hoek van Holland over van de Nederlandse Spoorwegen (NS). De metro rijdt hier zelfs helemaal tot op het strand, een unicum!
In 2009 dan kwam er een hogesnelheidslijn in dienst, momenteel de enige in Nederland. Ze bestaat uit twee delen: van de Belgisch-Nederlandse grens naar Rotterdam en van Rotterdam naar Schiphol. Dit laatste stuk vormt bovendien een ideale shortcut voor de historische omweg langs Den Haag en Leiden. Naast de internationale hogesnelheidstreinen van Eurostar halen ook binnenlandse treinen hier snelheden tot 200 km/u: InterCity Direct en EuroCity Direct. In Amsterdam bedienen ze wel het station Amsterdam-Zuid, en niet langer Amsterdam-Centraal.
Zo’n driekwart van het Nederlandse spoorwegnet maakt deel uit van het zogenaamde Hoofdrailnet (HRN). De nationale spoorwegmaatschappij van Nederland – NS – heeft er nog tot minstens 2033 het monopolie over het binnenlandse treinverkeer. Heel wat lokale spoorlijnen daarentegen zijn intussen uitbesteed aan verschillende private vervoersmaatschappijen. Het gaat om de zogenaamde gedecentraliseerde spoorlijnen. Ze bevinden zich voornamelijk in het noorden, oosten en zuidoosten van het land.
De meeste treinverbindingen in Nederland rijden klokvast met over het algemeen één trein per halfuur, in iedere richting. Door het bundelen van verbindingen zijn dat er op veel spoorlijnen vaak nog meer. Soms is de frequentie zelfs om het kwartier! Lang hoef je in Nederland dus nooit echt te wachten op de volgende trein. Plaatsen reserveren is overigens ook niet nodig of zelfs niet mogelijk, tenzij je met een grote groep bent. Sommige snelle binnenlandse en internationale treinen zijn enkel toegankelijk voor binnenlandse treinreizigers mits het betalen van een supplement.
Hoe zit dat nu juist met die uitbestede spoorlijnen?
In de praktijk maakt het systeem van uitbestede spoorlijnen voor de treinreiziger eigenlijk bitter weinig uit. De treinen van NS en de private operatoren overlappen elkaar amper en vormen dus geen rechtstreekse concurrentie voor elkaar. Het ticketsysteem wordt bovendien nog steeds op nationaal niveau geregeld. Je kan dus met hetzelfde vervoerbewijs van verschillende vervoerders gebruik maken, indien van toepassing voor jouw traject. Houd er wel rekening mee dat er wat extra procedures aan te pas komen, wanneer je bij een overstap van vervoerder wisselt (zie verder).
De private vervoerders opereren niet altijd onder hun eigen bedrijfsnaam, maar vaak onder een hippe merknaam (zie verder). Hun treinen zijn ook veelal getooid in een kleurrijk en herkenbaar jasje. Eens een concessie komt te vervallen, kunnen ook andere operatoren zich kandidaat stellen, wat regelmatig voor een stoelendans op de gedecentraliseerde spoorlijnen zorgt. Enkele regionale treinverbindingen naar Duitsland worden trouwens door Duitse vervoersmaatschappijen gereden en maken ook deel uit van dat grensoverschrijdende vervoersgebied, maar daar gaan we in dit artikel niet verder op in.
Welke treinen rijden er in Nederland?
Enerzijds is het binnenlandse treinverkeer in Nederland dus in handen van meerdere spoorwegmaatschappijen. Je herkent de treinen van de verschillende vervoerders aan hun kenmerkende kleurstelling. Anderzijds worden de Nederlandse treinverbindingen ook nog eens opgedeeld in diverse categorieën, volgens hoe vaak ze onderweg stoppen. Die categorieën zijn trouwens niet altijd dezelfde bij de verschillende operatoren. Zo heeft een private vervoerder het over een ‘stoptrein’, terwijl de NS voor hetzelfde product de naam ‘sprinter’ verkiest.
Operatoren in Nederland
Deze operatoren zijn momenteel op de Nederlandse rails actief:
- Nederlandse Spoorwegen (NS): internationale treinen, IC-treinen en stoptreinen (sprinter) op het Hoofdrailnet.
- RandstadRail: lightrail-net in de Randstad, gezamenlijk uitgebaat door de openbare vervoersbedrijven van Den Haag (HTM) en Rotterdam (RET).
- Arriva: na NS de grootste vervoerder in Nederland, met regionale treinen in Groningen, Friesland, de Achterhoek-Rivierenland en Limburg. Ze baten ook de internationale Drielandentrein tussen Luik, Maastricht en Aken uit, in samenwerking met de Belgische Spoorwegen (NMBS) en de Deutsche Bahn (DB).
- Blauwnet: merk van vervoerders Arriva en Keolis. Blauwnet verzorgt de regionale treinen in de provincie Overijssel.
- RRReis: stoptreinen tussen Amersfoort en Ede-Wageningen.
- Breng: stoptreinen tussen Arnhem en Doetinchem, gezamenlijk met Arriva. In 2026 neemt RRReis deze verbinding over.
- R-net: merk van treinen en bussen van Qbuzz. Ze rijden stoptreinen op de MerwedeLingelijn, tussen Dordrecht en Geldermalsen.
Treinenverbindingen in Nederland
Dit zijn de meest voorkomende binnenlandse en internationale treinen op het Nederlandse spoorwegnet. De meeste treinverbindingen rijden om het halfuur, andere om het uur of om de twee uur. Sommige internationale treinen zijn eveneens toegankelijk voor binnenlandse reizigers.
- InterCity (IC): snelle treinen van de NS die de voornaamste steden met elkaar verbinden en onderweg niet overal stoppen. Soms stoppen ze op het eerste of het laatste stuk van hun traject wél in ieder station. De InterCity vormt de ruggengraat van het Nederlandse spoorwegnet. Om de twee uur is er eveneens een internationale IC-trein van Amsterdam naar Berlijn, ook toegankelijk voor binnenlandse reizigers (tussen Amsterdam en Hengelo).
- EuroCity (EC): internationale IC-treinen van en naar België. Momenteel is er maar één verbinding van deze categorie: de EuroCity Rotterdam – Brussel, via Breda. Binnen de landsgrenzen zijn ook binnenlandse tickets erop geldig.
- InterCity Direct (ICD): hoogwaardige IC-treinen die deels aan 200 km/u over de hogesnelheidslijn snellen. Er zijn momenteel twee ICD-verbindingen: Lelystad – Rotterdam – Breda – Eindhoven (één keer per uur) en Amersfoort – Rotterdam (om het half uur). Voeg daar nog eens de EuroCity Direct aan toe (zie verder), en je krijgt tussen Amsterdam-Zuid en Rotterdam-Centraal maar liefst vier snelle treinen per uur in iedere richting. Ze stoppen bovendien allemaal in Schiphol Airport. Tussen Rotterdam-Centraal en Schiphol moet je voor deze treinen wel een toeslag van 3 euro betalen.
- EuroCity Direct (ECD): internationale variant van de InterCity Direct. Deze trein rijdt ieder uur tussen Lelystad-Centrum, Amsterdam-Zuid en Brussel-Zuid. Tussen Lelystad en Rotterdam vormt deze trein een halfuursdienst met de ICD Lelystad – Breda – Eindhoven. Ook reizigers met een binnenlands treinticket mogen van deze treinverbinding gebruik maken, mits ze het ICD-supplement betalen (3 euro).
- ICE (InterCity-Express): Duitse hogesnelheidstrein die Amsterdam-Centraal rechtstreeks met Duitse steden als Keulen, Frankfurt en München verbindt. De trein rijdt om de twee uur en stopt in Nederland ook nog in Utrecht-Centraal en Arnhem-Centraal. Binnenlandse treinreizigers mogen met hun treinticket ook van deze trein gebruik maken, mits het betalen van het ICE-supplement (3 euro).
- Sneltrein: regionale treinen die niet overal stoppen. Deze term komt alleen voor bij de private vervoerders.
- Sprinter: hippe naam voor de stoptreinen van NS. Ze rijden met ander materieel dan de IC-treinen, die over een eigen, herkenbaar jasje beschikken.
- Stoptrein: treinen die overal stoppen op hun traject. Deze term komt alleen bij de private vervoerders voor.
De volgende (internationale) treinen denderen eveneens over de Nederlandse rails, maar zijn niet toegankelijk voor binnenlandse reizigers:
- Eurostar: internationale hogesnelheidstrein die Amsterdam, Schiphol en Rotterdam enerzijds met Antwerpen, Brussel, Parijs en Londen anderzijds verbindt.
- NightJet (NJ): dagelijkse nachttrein van Nederland naar Wenen, Innsbruck en München. Ze wordt ingelegd door de Oostenrijkse Spoorwegen (ÖBB).
- European Sleeper (ES): Belgisch-Nederlandse startup die een nachttrein inlegt tussen Brussel en Praag, via onder meer Amsterdam, Berlijn en Dresden. Sinds februari 2025 rijden ze sporadisch ook naar de Oostenrijkse Alpen, Zuid-Tirol en Venetië.
Reizen in eerste klasse
Buiten wat meer zitcomfort en extra rust, biedt reizen in eerste klasse in Nederland maar weinig meerwaarde. Je herkent de afdeling eerste klasse aan de blauwe streep boven of onder het desbetreffende compartiment en de grote ‘1’ naast de toegangsdeuren. Via de app van de NS kom je ook te weten waar de afdeling zich precies in de trein bevindt. Bij de meeste private operatoren is er weliswaar geen eerste klasse meer aan boord.
Toegangspoortjes en perrons in Nederlandse treinstations
Heel wat Nederlandse treinstations zijn intussen met toegangspoortjes uitgerust. Zonder geldig ticket kom je dus niet op het perron in deze stations. Je opent het poortje door je bankkaart, de OV-chipkaart of de QR-code van je treinticket te scannen (zie verder). Je moet dit zowel bij het betreden als het verlaten van het station doen. Bij overstappen tussen twee treinen hoef je meestal niet door de poortjes te gaan.
Veel grote stations in Nederlands beschikken ook over een bijzondere structuur van perrons. Het aantal perrons is vaak laag in aantal, maar ze zijn soms wel ellenlang en erg breed. Zo kunnen er twee treinen tegelijkertijd aan hetzelfde perron staan. Wissels in het midden van het perronspoor zorgen er dan voor dat ze elkaar kunnen inhalen, net zoals bussen aan een bushalte dat kunnen. Zo kan je soms tussen vier verschillende treinen overstappen, zonder dat je van perron hoeft te wisselen.
Tickets kopen & dienstregelingen raadplegen: hoe doe je dat?
Online
Online tickets kopen en dienstregelingen raadplegen voor binnenlandse treinen kan eenvoudigweg via de app en de website van de Nederlandse Spoorwegen: ns.nl. Een andere handige website is 9292.nl. Hier vind je namelijk ook tickets en dienstregelingen voor andere vervoersmodi, zoals de bus. Voor internationale treintickets surf je naar de website van NS Internationaal (nsinternationaal.nl), The Train Line (thetrainline.com) of Rail Europe (raileurope.com).
Ticketautomaten en loketten
Je kan in de Nederlandse stations ook nog steeds een kaartje kopen aan een geel-blauw automaat van de NS of aan die van een andere vervoerder. Je betaalt in dat geval wél iets meer dan wanneer je met een online ticket, een OV-chipkaart of OVpay reist. Loketten daarentegen zijn een uitstervend ras in Nederland. Je vindt ze enkel nog maar in een handvol stations. Ook hier betaal je een toeslag bovenop je ticket.
Tickets en toeslagen
Met je treinticket mag je in Nederland in principe iedere trein nemen op het gekozen traject en de geselecteerde reisdatum, met uitzondering van Eurostar, European Sleeper en NightJet. Voor hoogwaardige sneltreinen, zoals de InterCity Direct, EuroCity Direct en ICE, dien je (op een deel van het traject) een toeslag van 3 euro te betalen, tenzij je over een internationaal treinticket beschikt. Je kan de toeslag online kopen, aan een automaat of aan een NS-servicebalie in het station. Of eenvoudigweg door er je OV-chipkaart of bankkaart tegen een toeslagzuil op het perron aan te tikken.
NS beschikt verder over een aantal interessante reisformules. Zo reis je heel vaak goedkoper met de trein tijdens de daluren. Ben je met een groep van twee tot zeven personen? Dan ben je misschien nóg goedkoper af met het Groepsticket. Met hoe meer je bent, hoe minder dit ticket je per persoon kost. Een overzicht van hun producten vind je hier: ns.nl/kaartjes.
OV-chipkaart & OVpay
“Vergeet bij het verlaten van de trein niet uit te checken” is een vaak gehoorde boodschap in de Nederlandse treinen. Dit is vooral van toepassing voor wie reist met een OV-chipkaart.
De OV-chipkaart is een simpele manier om in Nederland je rit per trein, tram, bus en/of metro te betalen. Je kan ze namelijk op al deze vervoersmiddelen gebruiken, in het hele land. De herbruikbare OV-chipkaart koop je in één van de servicepunten of bestel je online. Vooraleer je reist, laad je eerst de kaart op met een bedrag naar keuze. Dit kan online of via een ticketautomaat. Er zijn hier zelfs speciale automaten voor aanwezig in de stations. Afhankelijk van het vervoersmiddel dat je plant te nemen, is er wel een bepaald minimumbedrag op de kaart vereist. Daarnaast kan je ook een wegwerpbare OV-chipkaart aan het automaat aankopen, voor het geval je maar sporadisch eens de trein in Nederland neemt.
Check met je kaart telkens in voor je op de trein of metro stapt. Dit doe je aan een zuil op het perron of aan de toegangspoortjes in het station, die dan vervolgens ook openen. Bij de bus en de tram doe je dit op het voertuig zelf. Belangrijk is dat je op je eindbestemming niet vergeet terug uit te checken, wil je niet teveel voor je rit betalen. Dit doe je op dezelfde manier als bij het inchecken. Je rit wordt vervolgens verrekend met het saldo op je OV-chipkaart, op basis van het afgelegde traject.
Bij een overstap tussen verschillende vervoersmodi moet je trouwens uitchecken en opnieuw inchecken bij de volgende vervoerder, ook wanneer dit tussen treinen van twee verschillende vervoerders geschiedt. Op die manier krijgt iedere speler een deel van de koek waar het recht op heeft. In treinstations vind je de zuilen van de verschillende spoorwegmaatschappijen vaak broederlijk naast elkaar op het perron.
Maar ook de OV-chipkaart is stilaan met uitsterven bedreigt. Je kan nu je treinrit namelijk gewoon met je bankkaart betalen, ook wel OVpay genaamd. Zo verspil je geen tijd meer met je saldo op te laden. OVpay werkt verder volgens hetzelfde principe als de OV-chipkaart en ook een rit kost je evenveel.
Reistips 9 tips om stress bij treinvertragingen te vermijden
Reistips 6x met de trein de grens over tussen België en Nederland: alle mogelijkheden op een rij + tips voor tickets
Reistips TreinTrips voor beginners: Luxemburg
Disclaimer: Dit artikel maakt gebruik van affiliate links. Doe je via deze weg een aankoop, dan steun je daarmee onze website, zonder dat het jou iets extra kost. Op die manier kunnen wij je gratis blijven inspireren met en informeren over de mooiste treintrips.